Categorie: oorlog

Geplaatst op

Strijdtoneel

Nadat ik de vertoning van Trump en Vance ten koste van Zelensky in het Oval Office van het Witte Huis in Washington had gezien duurde het enige tijd voor ik mijn mond weer dicht kreeg. Opnieuw ontvouwde zich een tafereel dat een einde maakt aan de wereldorde waarin ik ben opgegroeid. Voeg daaraantoe het optreden van de met een kettingzaag dansende ketaminejunk die de Amerikaanse overheid om zeep mag helpen, en de halfkrankzinnigen die zich hebben gegroepeerd rondom de narcistische, rancuneuze, decreten tekenende kleuter die de machtigste man van de wereld zou zijn, en ik word werkelijk bang voor wat er komen gaat. Het demasqué komt niet echt als een verrassing, toch ben ik verbijsterd.

Dichter bij huis doet Yeşilgöz haar eigen duit in het zakje. Als een snerpende geselroede, met haar mimiek van verongelijkte puber zegt ze in een debat over Oekraïne in de Tweede Kamer een keer of drie wel te snappen dat er tegen het om meedoen aan de vredesonderhandelingen over Oekraïne bedelende Europa wordt gezegd: opzij, de volwassenen zijn in gesprek. De volwassenen zijn hier blijkbaar Trump, Poetin, de Saoedische kroonprins en hun paladijnen. 
Hartverwarmend post Yeşilgöz keer op keer dat zij naast de Oekraïners staat, want zij vechten voor onze vrijheid. Wat neerkomt op een beschaafde variant van de ploertige oprispingen van Trump. Hij zegt: wij mineralen, jullie steun. Yeşilgöz zegt: wij vrijheid, jullie oorlog om onze waarden te beschermen.

Hoewel ik het met alle macht probeer te vermijden, dringt zich de herinnering aan wat Leon de Winter op 26 januari 2025 in de zondagochtendse babbelshow van zich journalist noemende Rick Nieman over J.D. Vance wist te vertellen. Vance, die tegen Zelensky in bovengenoemde vertoning in de Oval Office zat te mekkeren dat hij nooit eens dankbaar was en dank je wel zei.
De Winter, die bij WNL meestal uitgenodigd wordt om als zionist zijn licht te laten schijnen op Israël en Palestina, is nu aangeschoven als ‘Amerikakenner’, want hij heeft er gewoond. Hij steekt de loftrompet over J.D. Vance, ‘een briljante jongen’, die het voor elkaar gekregen heeft om vanuit een white trash Midwest achtergrond daar toch maar te staan naast al die techbro’s. Nieman somt bewonderend de namen van de miljardairs op, en de miljarden die zij bezitten. En ik denk: ook miljardairs kan je ontmenselijken door hun ‘waarde’ als was het een identificatienummer te vermelden.

Vance heeft het leven van de Trump-stemmer zelf geleefd, het leven van de gewone man die, net als wij, volgens De Winter ‘niks moet hebben van de hoogopgeleide technocraten’ en zijn toekomst aan globalisering heeft verloren. Dat zag hij in de film Hillbilly Elegy. De film naar het boek dat Vance schreef over zijn eigen leven. De Winter is vergeten dat de verfilming van een boek tweemaal verwijderd is van de geleefde werkelijkheid. Hij doet het voorkomen alsof in de film het ware verhaal van Vance’s leven wordt verteld. Op basis daarvan, en het feit dat Vance het heeft klaargespeeld om vanuit zijn achtergrond tot Yale door te dringen, meent De Winter te kunnen vaststellen dat als het straks om de opvolging van Trump gaat, Vance met zijn intellectuele vermogens veel meer kans maakt op de troon dan de kinderen Trump. Hij zegt dat op een toon alsof de kinderen Trump stevige concurrentie zijn als het gaat om intellect.

Maar wat tenslotte in mijn hoofd blijft hangen na de bizarre tirade van Trump en Vance tegen Zelensky, is het steeds melancholieker ogende gezicht van Zelensky, en een beeld van de Oekraïense Elena, oma van 66, slapend in de badkamer. Haar zoon, schoondochter en twee kinderen brengen de nacht door in hun auto in de ondergrondse parkeergarage. In de badkamer – de veiligste plek in het huis, houdt ze niemand wakker met haar gehoest. Wanneer ze toch moeten vluchten, laten de meisjes hun beer achter om op het huis te passen. Ze zetten een kopje thee bij hem neer en beloven dat ze weer terugkomen om met hem te spelen.
Elena schreef dit aan het begin van de oorlog aan Volkskrant journalist Iris Koppe.
Ik vraag me af hoe het met Elena is, met haar kinderen, kleinkinderen en met de beer. Of die nog steeds zit te wachten tot er weer gespeeld kan worden in Oekraïne, en niet om Oekraïne.

Geplaatst op

God, Barbapappa, Francesca en Diederik

We gaan het hebben over God, de Barbapappa van het universum, gewend om de vorm aan te nemen die de gelovige van dienst het beste past. Hij kan de God van je tante zijn, voor wie je je pet moet afnemen als je langs het huis van je baas komt, ook al is hij niet thuis, want je weet nooit wie het ziet. Hij kan een muisgrijze ezel zijn met omwikkelde hoefjes die getroost moet worden met minnespel. Een huistiran, of de goedertieren Vader met jouw naam in de palm van Zijn hand.
De gemartelde man aan het kruis.
Hij kan ontelbaar veel armen hebben, een rat als rijdier, of uitgemergeld onder een boom verlichting vinden.
Ik heb niet veel met zulke Godsbeelden. Wat er wezenlijk in mist is een licht en vanzelfsprekend soort liefde die niet uitgaat van eigenbelang. Een gevende liefde, die niet denkt aan belastingaftrek. Die niets terug hoeft, ook geen plaats in de hemel of een hogere wedergeboorte.
God als compassie, empathie, medeleven op grond van een gedeeld menszijn, dat is de Barbapappa van mijn voorkeur. Daar heb je niet het vooruitzicht op eeuwige zaligheid voor nodig, dat kan je elke dag beleven, in het hier en nu.

Ik ben als baby katholiek gedoopt, deed mijn eerste communie, en liet me uit de kerk schrijven toen paus Johannes Paulus II Nederland bezocht. Toen realiseerde ik me dat de kerk subsidie ontvangt naar aantal ingeschreven leden, en dat voor mij kerk en God weinig met elkaar te maken hebben.
Ik heb niets tegen oprecht geloof. Ik houd van kerkgebouwen, de katholieke opsmuk, de heiligen, de protestantse soberheid. De orgelmuziek, de spirituals, zelfs van goed gezongen psalmen. Van het samen delen, de rituelen, de contemplatie.
Maar ik verafschuw het instituut, dat groot is geworden door uitsluiting, dwang en angst aanjagen, in elke denominatie. De kerk is uiterlijkheid, een huis voor iets dat geen muren kent; het instituut is een keurslijf, terwijl God per definitie ongrijpbaar is, en geen korset Hem past.

De SGP, de zelfbenoemde hoeder van het christelijke vaderland, ziet dat heel anders. De God van de SGP is een vleesgeworden keurslijf waar iedereen ingeperst moet worden.
De SGP beroept zich nog immer op de waarheid van de Statenvertaling en de beginselen zoals vastgelegd in de Dordtse Synode, die beiden stammen uit het begin van de 17de eeuw. In de SGP beginselen is vastgelegd dat de maatschappij moet worden ingericht naar door God gewilde en door de SGP gekende gezagsverhoudingen, waar iedereen zijn plaats kent en daarmee tevreden is. De SGP streeft ‘niet zozeer naar een meerderheid van kiezers’, maar ‘naar handhaving en doorwerking van de beginselen’ van haar program, en wil dat ‘ongeloofspropaganda, valse religies en antichristelijke ideologieën door de overheid uit het openbare leven worden geweerd’, aldus hun beginselverklaring (bijgewerkt in 2000).

Vielen voorheen joden onder de aanhangers van de ‘valse religies’, de door de God van de SGP als afgedwaalden van de Enige Waarheid gebrandmerkten die bestreden moesten worden. Nu moeten de molsims het ontgelden, en wil de SGP joden juist beschermen en joodse staat, Israël, voor en boven alles liefhebben en behouden. Want zonder Israël als joodse staat geen wederkomst van de Messias, en zonder terugkeer van de Messias geen verlossing, aldus de SGP, de privé heraut van Gods wil. Moslims, de Islam, en al helemaal Hamas en de Palestijnen, staan de verwezenlijking van die heilsleer in de weg.

Nu kan je denken: ach, die SGP, met hun bescheiden zetelaantal in de Tweede Kamer en hun verouderd aandoende ideeën, dat is folklore, zoals Oranjeverenigingen, de zondagsrust, met kriebelkousen aan en een hoedje op naar de kerk. Maar ondertussen is de SGP wel de aanjager van een onversneden en hartstochtelijk uitgedragen pro-Israëlkoers, met als laatste wapenfeit de hetze tegen de VN rapporteur voor de Palestijnse gebieden Francesca Albanese, die, zoals de Telegraaf schrijft, ‘omstreden’ zou zijn.
SGP’er Diederik van Dijk verwijt Albanese dat ze ‘antisemitische drek’ verkondigt, want zij levert een voor de SGP onappetijtelijke  boodschap die Israël als schurkenstaat ontmaskert. Gelegenheidsfilosemieten BBB en PVV scharen zich achter de SGP. Want, zo schreeuwen ze van de daken: jodenhaat klots in Nederland tegen de plinten!
De CU is als altijd het minder rabiaat gebekte zusje van de SGP, die dezelfde boodschap beter weet te verpakken. En ook de VVD, het laatste restje liberale geloofwaardigheid overboord gooiend, vindt het ongepast dat Albanese een podium krijgt in de Tweede Kamer.

Op aangeven van Diederik van Dijk wordt per rechtse meerderheid besloten dat Albanese niet ontvangen wordt. Diederik, geleid door zijn God die is geschapen naar het beeld van de SGP: Barbapappa in wraakzuchtige, über-patriarchale vorm die er exclusief is voor Zijn volk in Zijn beloofde land. Voor de gelegenheid met joden in knellende omarming, en met uitsluiting van anderen, in het bijzonder anderen die het islamitische geloof aanhangen.
En de niet per se gelovigen? De islamofobe opportunisten van PVV, BBB, VVD, en JA21? Zij roeren met veel tamtam de trom op de maat van de God van de SGP. Omdat het zo uitkomt, om te scoren bij hun achterban.

Geplaatst op

Hoop, lef en trots

Niet lang geleden zei iemand in mijn werkomgeving tegen mij: ‘als het bestuurlijk anders besloten wordt, dan heb jij dat als ambtenaar gewoon uit te voeren.’ Nou ging het in dit geval over een pietluttig dingetje waar geen bloed uit vloeit, en ging het uiteindelijk gewoon zoals voorgesteld, maar ik schoot vanaf mijn kantoorstoel toch direct de ruimte in waar volgzaamheid medeplichtigheid wordt, en waar het als positief gezien wordt werktuigelijk uit te voeren wat van hogerhand beslist wordt. Neutraliteit, wordt dat genoemd.
In Myanmar, waar ik tussen 2011 en 2018 werkte als trainer burgerschap en democratisering, werden destijds voorzichtige stappen naar een vrijere samenleving gezet, tot het leger in 2021 opnieuw de macht greep, kwam het begrip civil servants tijdens de trainingen regelmatig ter sprake. Dan werd gevraagd: ja maar, die ambtenaar kan die vergunning toch wel even geven? Hij kan die stempel toch zetten? Hij weet dat ik daar recht op heb. Hij kan toch gewoon helpen?
En ik maar uitleggen dat een ambtenaar gebonden is aan het uitvoeren van het door de regering en/of volksvertegenwoordiging bepaalde beleid, dat hij niet gewoon maar mag doen wat hem goeddunkt, maar zich aan wetten en regels moet houden.
Al redenerend kwamen we in Myanmar tot de conclusie dat het leuk en aardig klinkt, neutrale ambtenaren, maar dat neutraliteit een goed functionerend politiek systeem vereist, met gegarandeerde macht en tegenmacht en een volksvertegenwoordiging die zich ook daadwerkelijk van zijn vertegenwoordigende taak kan kwijten.
Maar als dat niet zo is? Als het systeem gedomineerd wordt door een door eigenbelang gedreven autocratische elite? Moet men deze dan gehoorzamen alsof ze een geldig mandaat hebben? Of door mesjogge types die goedgekapt maar doordieselen zonder acht te slaan op uitvoerbaarheid, laat staan wenselijkheid? Wat als de wetten zelf onrechtvaardig zijn? Moet je onrechtvaardige wetten uitvoeren, of is het je plicht om onrechtvaardigheid aan de kaak te stellen? Wat als het beleid regelrecht tegen de wet of de internationale rechtsorde ingaat?
In Myanmar bedachten we een campagne onder de slogan: ‘we hebben rechtvaardige wetten nodig’. In Myanmar was het dapper om zo’n campagne te voeren, want ondanks dat er een parlement zetelde in de hoofdstad Naypyitaw, was de macht van de militairen – en daarmee de dreiging van represailles bij elke vorm van verzet – overal voelbaar en aanwezig.
Maar in Myanmar was ook duidelijk dat het leger en aan het leger gelieerde grote graaiers de regering in hun zak hadden, en daarmee werd die regering in beginsel onrechtmatig, en protest bittere noodzaak.

In Nederland, waar je niet hoeft te vrezen opgepakt te worden en met harde middelen verhoord te worden, is het ironisch genoeg ook dapper om je als ambtenaar uit te spreken tegen het beleid. Want voor je het weet zit je in het verdomhoekje, en word je bestempeld als linkse dilettant die de verkiezingsuitslag niet respecteert. Als vrouw ben je al gauw emotioneel, te betrokken of hysterisch als je oorlogsmisdaden van een bevriende natie wilt agenderen.
Wij hebben in principe een democratisch systeem, wij hebben een systeem van ‘teugels en tegenwicht’. Nederland is een gerespecteerd lid van de internationale gemeenschap. En toch gaan we nu onderzoeken waar de morele ondergrens ligt: wanneer mogen ambtenaren beleid niet uitvoeren? Anders geformuleerd: wanneer is zwijgend je plicht doen niet langer neutraal, maar wordt het onprofessioneel, gemakzuchtig, lafhartig of medeplichtig. De politiek filosofe Hannah Arendt meent zelfs – vrij vertaald – dat het stoppen met zelf nadenken en gedachteloos uitvoeren wat je wordt opgedragen, de wortel van het kwaad is.
Nu we opgescheept zitten met een regering van meelopers, dwazen en kwaadaardigen, die zonder blikken of blozen een genocide faciliteren, mogen we god op onze blote knietjes danken voor de ambtenaren die allang weten waar de morele ondergrens ligt. En die al een jaar lang elke week hun stem laten horen in protest tegen het beleid van de regering ten opzichte van Israël.
En eindelijk, eindelijk, op 7 januari 2025, na een jaar lang volhouden dat er wetten en regels zijn die niet geschonden mogen worden door de politieke waan van de dag, vinden ze gehoor bij de programmadirecteur ‘Dialoog en Ethiek’, die zich publiekelijk aanbiedt een dialoog over de morele ondergrens te faciliteren. Met de betrokken ministers en de minister-president. En een vertegenwoordiging van de ambtenaren die zich uitspraken toen het moeilijk was.
Het wachten is nu op het antwoord van de regering. Als die nou lef toont, houden wij de hoop en misschien, heel misschien is er dan binnenkort weer reden voor enige trots.

Geplaatst op

Kerstoverweging

Deze dagen vieren we de terugkeer van het licht. We slepen een boom ons huis binnen en hangen er lampjes en glimmende versiersels in. We houden van de heidense midwinterrituelen in hun christelijke jasje. We zijn vertederd door het kindeke, dat in doeken gehuld in zijn kribje in de stal warm geademd wordt door de os en de ezel. Het kindeke dat geboren wordt om te kunnen sterven voor onze zonden. We voelen ons nederig en gezegend. We zingen van vrede op aarde. We willen hartstochtelijk geloven dat het licht steeds opnieuw terugkeert.
Ik wens je dagen waarin je in het knapperend haardvuur geen kindekes ziet die in de buurt van de mythische stal verbranden in hun eigen stal van stokken en doek; dat je geen kippenvel van ontzetting krijgt bij het horen van ‘toen kwam er een straal uit de hoge en viel op het kindeke teer’ en dat je onbevangen ontroerd kunt zijn bij het ‘midden in de winternacht, ging de hemel open’; dat het je gegund wordt een minuutje van de kerstdis weg te lopen als het verdriet om het lot van de huidige herders bij nachte je overmant.
Dat je niet gekweld wordt door gedachten aan een leider die het bezit van dat andere heilige boek wil bestraffen met gevangenisstraf; dat je eetlust niet te lijden heeft van het opheffen van de verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd of het bijna onmogelijk maken van gezinshereniging. Vergeet de stress van de kerstinkopen en de kokerij en kijk naar je geliefden en naasten om je heen en weet je uitverkoren.
Schuif de gedachten aan de in ons parlement gevallen woorden ‘barbaren moeten worden verdelgd’ weg, en vergeet dat daar werd voorgesteld een nieuwe Herodes voor te dragen voor de Nobelprijs voor de Vrede.
Denk bij uw glas wijn niet aan het bloed dat vergoten wordt voor onze zonden, maar denk aan wonderen waarbij hongerigen gespijzigd, dorstigen gelaafd en naakten gekleed worden, waarbij vreemdelingen een onderkomen krijgen.
Hoop op een wonder dat blinden ziende maakt. En hoop op vrede.

(afbeelding door Maya)

Geplaatst op

Rijksdagbrand

Misschien kwam het door het voortdurende olie-op-het-vuur gemieter en dat wild in het rond slingeren met verwijzingen naar de nazitijd in de Tweede Kamer en de media van afgelopen week dat ik aan de Rijksdagbrand moest denken. Of door Yesilgöz, intussen een volleerd populist die niet onderdoet voor Gekke Geert, die zei: de VVD wil al jaren een keiharde aanpak, en nu kunnen we doorpakken, want nu hebben we een meerderheid. Misschien dacht ik daarom aan de Rijksdagbrand: ook een onheilspellende gebeurtenis gebruikt als voorwendsel om eens lekker door te pakken.

Het is 27 februari 1933 als er brand uitbreekt in de Rijksdag, het Duitse parlementsgebouw van 1867 tot 1945. De communist Marinus van der Lubbe wordt in het brandende parlementsgebouw aangetroffen en opgepakt. Nazi-prominenten Hermann Göring en Joseph Goebbels zijn er als de kippen bij en roepen om het hardst dat zij wel weten wie er achter de brand zitten: de communisten en de sociaaldemocraten.
Hitler briest, op de hem bekende wijze, dat er een staatsgreep dreigt. Von Hindenburg kondigt de noodtoestand af via de Rijksdagbrandverordening, die de vrijheden en rechten van de bevolking behoorlijk beperken. Vrijheid van meningsuiting, recht op vergadering en het briefgeheim gelden niet meer. Duizenden communisten, vermeende communisten en sociaaldemocraten worden van hun bed gelicht en opgesloten.
De Rijksdagbrand markeert daarmee het begin van de naziterreur.

Vergelijkingen tussen ‘de jaren dertig’ en het hier en nu gaan vaak mank, toch het is niet zomaar dat de Rijksdagbrand en de nasleep ervan nu in mijn geheugen opduiken.
Het vuur van ‘de Jodenjacht’ in Amsterdam is nog nauwelijks gedoofd, of in Den Haag staat men al in het gelid om ‘door te pakken’. En doorgepakt wordt er: binnen de kortste keren wordt er in de Tweede Kamer een debat gehouden waarbij je kop tolt van de racistische prut die daar wordt uitgebraakt. ‘Keihard aanpakken’ en ‘ongeïntegreerd Marokkaans tuig’ strijden om de voorrang; de angst bij het joodse deel van de Nederlandse bevolking wordt effectief aangewakkerd; alles wat met islam te maken heeft wordt verdacht gemaakt en de geldigheid van het Nederlanderschap van mensen met een dubbele nationaliteit wordt aan hun mate van aangepastheid aan ‘onze normen en waarden’ gekoppeld. Het debat eindigt met het indienen van een groot aantal moties die niet bepaald getuigen van een liberale inslag.

Er wordt in de Tweede Kamer gezwaaid met een rapport vanuit het Israëlische ministerie van diasporazaken, waarin zonder bewijs en zonder steekhoudende argumenten verschillende Nederlandse organisaties beschuldigd worden van banden met Hamas. De gretigheid waarmee deze propaganda wordt omarmd is angstaanjagend. Het onderzoek naar de gebeurtenissen rondom de voetbalwedstrijd Maccabi Tel Aviv en Ajax, waarop meteen de ronkende etiketten pogrom en Jodenjacht werden geplakt, is nog niet afgerond. Maar de duivelse toon is gezet, waarmee wat in Amsterdam op 7 en 8 november gebeurde een mooie aanleiding is voor het extreemrechtse kabinet om de al zo lang begeerde maatregelen door de strot van de rest van de samenleving te persen. Met steun van bepaalde delen van de oppositie.
Het wachten is nu op de door het kabinet aangekondigde aanpak antisemitisme om het karwei af te maken.

PS – I – Van der Lubbe kon zijn onschuld niet bewijzen en werd ter dood gebracht. Geruchten dat Göring de brand in de Rijksdag zou hebben aangestoken zodat er kon worden afgerekend met de tegenstanders van de nazi’s zijn nooit definitief ontzenuwd.

PS – II – Enkele moties die werden ingediend bij het debat op 13 november 2024 en in stemming gebracht zijn op 19 november 2024:

Motie Wilders c.s. over uitspreken dat de Jodenjacht op 7 november 2024 in Amsterdam onacceptabel, onaanvaardbaar en een land als Nederland onwaardig is (366512, nr. 5) – aangenomen (alleen SP, PvdD en Denk stemmen tegen)

Motie Wilders c.s. over steun uitspreken aan de Joodse gemeenschap en maximaal inzetten op de veiligheid en bescherming van deze gemeenschap (36651, nr. 6)
Unaniem aangenomen

Motie van der Plas c.s. over gesprekken met groepen, organisaties, bedrijven en instellingen die antisemitische- en pro-Hamasuitingen doen tot een absoluut minimum beperken (36651, nr. 9) – aangenomen, mede met steun van CDA en CU. Caroline van der Plas is dolblij met de stevige stappen ter bescherming van de joodse gemeenschap

Motie van der Plas/van Zanten over het financieel bestraffen van onderwijsinstellingen die sprekers uitnodigen die de vernietiging van Israël propageren en van scholen die onderwijs over de Holocaust weigeren te verzorgen (36651, nr.10) – verworpen, omdat NSC met de voltallige oppositie meestemt. (SGP en Ja21 stemmen blijmoedig met de coalitie mee)

Motie van der Plas c.s. over het sluiten van salafistische moskeeën en instellingen die de vernietiging van het Joodse volk en Israël prediken (36651, nr. 12) – aangenomen Wilders juicht op X: Historisch, vindt hij het.

Motie Stoffer over het komen met een voorstel om het Joodse leven te beschermen en antisemitisme harder te straffen (36651, nr. 16) – aangenomen, waarbij CU, CDA en D’66 met de coalitie meestemmen.

Motie Stoffer over het door de veiligheidsdiensten onder de loep nemen van organisaties die genoemd worden in het special report van Israël (36651, nr. 17) – aangenomen, met steun van CU en CDA

Motie Timmermans over zo spoedig mogelijk een gesprek organiseren met de islamitische gemeenschap om zorgen bij Nederlandse moslims weg te nemen (36651, nr. 20) haalt het dan weer niet, want coalitie vindt het niks, met steun van het CDA

Motie Yesilgoz-Zegerius c.s. over de politie uiterlijk begin volgend jaar meer mogelijkheden bieden undercover mee te kijken in (besloten) Telegramgroepen (36651, nr 22) – aangenomen – alleen FvD, PvdD en Denk stemmen tegen

Motie Yesilgoz-Zegerius c.s. over bevorderen dat terroristische organisatie zoals Samidoun en de PFLP in Nederland en in de EU zo snel mogelijk worden verboden (36651, nr.23) – Aangenomen, mede met steun van Volt, GL/PvdA en D’66

Motie van Vroonhoven over agenda voor gemeenschappelijke waarden om de zwijgcultuur omtrent intolerantie, waaronder antisemitisme, te doorbreken (36651. Nr 29) – aangenomen, ook gesteund door de SP

Motie van Vroonhoven over aanscherpen beoordelingskader VOG’s voor taxichaufferrts die zich schuldig maken aan antisemitisme (36651, nr 31) – aangenomen, mede met steun van CDA en CU

Hier de volledige lijst met moties in stemming op 19 november 2024

Geplaatst op

Het Gaza getto

De Russisch-Amerikaanse journaliste en schrijver Masha Gessen trok in The New Yorker van 3 december 2023 een vergelijking tussen Gaza en een joods getto in bezet Europa tussen 1939 en 1945. Ze schreef: “… Waarschijnlijk zou de meer passende benaming ‘getto’ tot ophef hebben geleid omdat de ellende van de Gazanen zou worden vergeleken met die van joden in de getto’s. Het zou ons ook woorden hebben gegeven voor wat er nu gebeurt in Gaza. Het getto wordt geliquideerd. …”
Niet lang daarvoor had Gessen de Hannah Arendt prijs gewonnen, een prijs van de Heinrich Böll Stiftung waarmee een politieke denker die excelleert in het rapporteren over en becommentariëren van totalitarisme wordt geëerd.
Na haar opmerkingen over Gaza en getto’s ontstond gekrakeel, want Gessen zou de uniekheid van de Holocaust relativeren met haar vergelijking, en dat maakte het ondenkbaar dat een Duitse prijs haar ten deel zou vallen. Uiteindelijk kreeg ze de prijs toch, maar in een kleine, afgeschaalde ceremonie waar zo weinig mogelijk aandacht aan besteed werd.
Gessen is niet de enige die vanwege haar opvatting over Gaza en de rol van Israël in het conflict in een kwaad daglicht wordt gezet. Opkomen voor de Palestijnse zaak, voor de rechten van Palestijnen en uiting geven aan je afkeer van het handelen van Israël kan leiden tot verdachtmakingen, terugkomen op gemaakte afspraken, ‘gecancelled’ worden.
De herinneringscultuur rond de moord op zes miljoen joden is vooral in Duitsland, maar ook steeds meer bij ons, geradicaliseerd tot een cultus die joods lijden verheft boven elk ander lijden. Dat je een casus zou kunnen opbouwen over het antisemitische karakter van zo’n stellingname, ligt misschien niet voor de hand, maar het zou kunnen: joden worden als groep apart gezet van alle andere mensen, krijgen collectief waarden aangemeten, en voor hen als groep gelden andere normen dan voor alle anderen. Dat is racisme, en omdat het over joden gaat, wordt dat automatisch antisemitisme.

Hannah Arendt, de naamgever van de prijs die Gessen uiteindelijk toch, zonder feestgedruis, ontving, zou niet verbaasd geweest zijn over de controverse. Zij had met een vergelijkbaar bijltje gehakt. Toen zij, ook voor The New Yorker, verslag deed van het Eichmann proces in 1961 vond ze ‘het brein achter de Holocaust’ maar een non-descript mannetje. Een prefecte representant van wat zij ‘de banaliteit van het kwaad’ doopte.
Dat gaf geen pas, want niets aan de Holocaust diende met banaliteit geassocieerd te worden. Eichmann was de über-Antisemit, het vleesgeworden kwaad. Zijn berechting in Jerusalem bekrachtigde Israël als sterke, joodse staat, die niet met zich liet sollen. Ook niet door een Duits-Amerikaanse Holocaust overlever met haar onwelgevallig inzicht en afwijkende mening.

Nu, bijna een jaar na het verschijnen van het artikel van Gessen, en meer dan 42.000 doden verder, lijkt een vergelijking van Gaza met een joods getto tijdens de Duitse bezetting de enig mogelijke, bijna milde, analogie die nog overeind staat, en is niet alleen de liquidatie van het getto in volle gang, maar wordt er ook driftig gewerkt aan een ‘Endlösung’. Het rapport van The Independent International Commission of Inquiry on the Occupied Palestinian Territory, including East Jerusalem and Israel gebruikt het woord ‘uitroeiing’, extermination (bladzijde 17). En dat rapport verscheen in Mei 2024.
Israël – gesteund door behulpzame bondgenoten – haalde de schouders op en zette nog een tandje bij op de ingeslagen weg. Voedsel, medicijnen, water, zeep, baby formula, maandverband, niets komt Gaza meer in. Je moet wel erg langs de lessen van de geschiedenis heen willen kijken als de vergelijking met de getto’s van weleer zich niet opdringt. Het is een duister hallucinante speling van het lot die slachtoffers tot daders maakt, Palestijnen tot ‘joden’, Israëli’s tot nazi’s.

En wij, hier in Nederland?
Wij laten het gebeuren. Blijven Israël steunen omwille van… omwille van wat eigenlijk?
Omdat het makkelijker is moord en brand te roepen over antisemitisme en antizionisme dan op te staan voor universele mensenrechten? Omdat de IHRA-definitie van antisemitisme maakt dat kritiek op Israël eenvoudig als jodenhaat te doemduiden is? Omdat de voortwoekerende moslimhaat mooi te camoufleren is met de zogenaamd moreel superieure ‘keiharde strijd’ tegen antisemitisme. Een strijd die voorbijgaat aan de groeiende groep joden in Nederland die walgen van de racistische suprematie en het onvoorstelbaar wrede geweld gepleegd door Israël. Een strijd die voorbijgaat aan internationale verdragen, afspraken en rechten die gelden voor alle mensen. Een strijd die de joden in Nederland niet beschermt, maar hen apart zet van alle andere burgers in het land.
En dat is niet alleen volkomen onterecht, maar ook gevaarlijk.

Geplaatst op

Een tuin voor verloren benen – manifestatie – Spui, Amsterdam

Op 6 oktober lezen we het boek ‘Een tuin voor verloren benen’ van de Palestijnse schrijver Mahmoud Jouda integraal voor op het Spui in Amsterdam (vanaf 11.00 uur)

De huidige fase van de genocide in Gaza alweer bijna een jaar oud. Palestijnen worden echter al sinds de stichting van de staat Israël van huis en haard verdreven, overleven onder bezetting en toenemende repressie en zijn op zijn best tweederangsburgers in hun eigen land.
Periodes van hevig geweld worden al decennialang afgewisseld met periodes van relatieve rust. Palestijnen worden vereenzelvigd met geweld. Israëliërs zijn de slachtoffers, want Israëliërs verdedigen zich tegen de ‘terreur’ van de Palestijnen.

Wij willen stilstaan bij de menselijkheid van de Palestijnen. Bij hun gerechtvaardigde verzet tegen de onderdrukking door de staat Israël. Bij hun lijden dat te weinig weerklank vindt in het beleid van onze regering.
Daarom lezen we op 6 oktober ‘Een tuin voor verloren benen’ van Mahmoud Jouda integraal voor.
Jouda vertelt in zijn roman over de ‘Mars van de terugkeer’, waarbij in 2018 en 2019 Palestijnen elke week bij het scheidingshek aan de ‘grens’ protesteerden tegen de Israëlische bezetting. Israël reageerde met kogels. Scherpschutters mikten op hoofden, benen en knieën van demonstranten. Velen raakten hun ledematen kwijt.
Jouda deelt de verhalen van de getroffenen en geeft hen een gezicht.

Wij nodigen u uit om zich aan te sluiten bij deze solidariteitsbijeenkomst. Kom luisteren op het Spui, of geef u op om een aantal bladzijden voor te lezen.
Wij zorgen voor de organisatie en de faciliteiten.

Aanmelden of meer informatie: joudavoorlezen@gmail.com

Door de historische schuld van west Europa aan de holocaust, en ingegeven door geopolitieke belangen, lijkt het in politiek den Haag vanzelfsprekend om Israël als Joodse staat door dik en dun te steunen. Van de Israëliërs die op 7 oktober gegijzeld zijn, kennen we de namen, we herkennen hun gezichten. Palestijnse doden blijven veelal anoniem, worden ons in de media opgediend in aantallen slachtoffers per bombardement. Als collateral damage bij het ‘uitschakelen van een Hamasterrorist’. Maar elke dode of gewonde Palestijn had, net als de Israëlische gijzelaars, een leven, familie, geliefden, ouders, kinderen. Dromen.
Dat willen we niet vergeten.

Rikje Jansen en Saskia Kunst
(Stichting Gutmensch)

Geplaatst op

Gays for Gaza is like chickens for KFC – dixit Netanyahu

De minister-president van Israël, Benjamin Netanyahu, mag een speech houden voor de verzamelde volksvertegenwoordigers van senaat en congres van de Verenigde Staten, ‘this great citadel of democracy’. Hij is zeer vereerd.
Op zijn ene revers draagt Bibi een speldje van innig verbonden Amerikaanse en Israëlische vlaggen; op zijn andere revers draagt hij een geel lintje. Bij honden betekent zo’n geel lintje dat ze moeilijk benaderbaar zijn, maar op de borst van Netanyahu staat het voor ‘bring them home’, in casu de Israëlische gijzelaars.
Achter de lezenaar voor Netanyahu zit Mike Johnson, een republikein uit Louisiana, die ook speaker of the house is. Op zijn revers prijkt een Amerikaans vlaggetje. Hij mocht Netanyahu aankondigen en kon, zo leek het, de opwinding nauwelijks aan. Naast Mike zit democraat Ben Cardin, voorzitter van de commissie buitenlandse betrekkingen. Hij draagt eveneens zo’n geel lintje. In Nederland zien we die versiering ook wel, bijvoorbeeld op de flappen van de jasjes van PVV Kamerleden, want die zijn héél begaan met de gijzelaars en erg gekant tegen het oplevend antisemitisme.

Netanyahu speecht zich een slag in de rondte. Hij zegt onder meer: ‘we staan op een kruispunt van de geschiedenis. Overal heerst chaos. In het Midden-Oosten, staat Irans as van het kwaad tegenover Amerika, Israël en onze Arabische vrienden. … Dit is een botsing tussen barbarij en beschaving, een botsing tussen hen die de dood vereren, en hen die het leven vieren. Maar als Israël en Amerika samenwerken, gebeurt er iets heel eenvoudigs: wij winnen, zij verliezen. En ik zeg jullie vandaag: wij gaan winnen!’
Na bijna elke zin die Bibi uitspreekt klinkt luid applaus. Achter Netanyahu springt Mike Johnson dan enthousiast op, zijn wat oudere kompaan Cardin volgt een fractie later. In mijn beeld zie ik de delinquente kop van Netanyahu geflankeerd door de twee driehoekige stropdaspunten van Johnson en Cardin, die parmantig de aandacht vestigen op onderbuik en kruis van de geachte volksvertegenwoordigers.

Netanyahu eert een aanwezige gijzelaar, een van de vier die bevrijd zijn in een operatie die aan tweehonderd Palestijnen het leven kostte. De gijzelaar werd herenigd met haar stervende moeder – hopla: up go Mike en Ben, samen met hun stropdaspunten. Bibi steekt de loftrompet over de dappere IDF soldaten die zelfs op één been nog terugkeren naar het front – hupsakee: daar gaan ze weer, de uiteinden van hun stropdassen wippen gezellig heen en weer op het ritme van het applaus. Tussen het klappen door memoreert Netanyahu ‘twee prachtige roodharige jochies die gegijzeld werden. Zulke mooie kinderen… zo monsterlijk.’ (Ter voorkoming van verwarring: het monster hier is Hamas.)
Hij zegt: ‘de pijn die deze families moeten doorstaan, er zijn geen woorden voor’.
Ik denk: voor de Palestijnse pijn hebben dichters als Ghayath Almadhoun woorden weten te vinden, en ook Israëlische schrijvers vinden woorden voor de Palestijnse tragedie. Hun woorden verhouden zich tot die van Bibi als fijn gouddraadwerk tot een web van scheermesprikkeldraad.

Netanyahu voert, via de slinkse omweg van een rouwende vader over zijn gesneuvelde zoon, het beroemde ‘jochie van de foto’ uit het getto van Warschau op. ‘Dat kind was reddeloos overgeleverd’, zo citeert Bibi de rouwende vader, ‘maar nu zijn we als joden niet langer hulpeloos tegenover onze vijanden.’
De Holocaust is nooit ver weg als het om vergoelijken van door Israël gepleegde misdaden gaat.

Bibi bedankt Biden – ‘a proud zionist’ – voor zijn steun. Ovatie! En Trump voor het erkennen van de geannexeerde Golan hoogte als horende bij Israël, en het verplaatsen van de ambassade naar Jerusalem. Donderend applaus plus gejoel.
De minister-president van Israël sneert naar de mensen die protesteren tegen de nietsontziende vergeldingsacties van Israël. Hij zegt: ‘de demonstranten maken geen onderscheid tussen hen die terroristen als doelwit hebben, en hen die burgers als doelwit hebben, ze maken geen onderscheid tussen de democratie Israël en de boeven van Hamas.’ Het zijn de nuttige idioten van Iran, zegt hij, die niet eens weten over welke rivier en welke zee ze het hebben. Klapperdeklap, opstuiterende Mike en opverende Ben, hun stropdasdriehoekjes dartelend op het ritme van het applaus.

Netanyahu zegt dat de burgerdoden de schuld zijn van Hamas. Applaus. Hij zegt dat er geen honger in Gaza is omdat elke Palestijn, man, vrouw en kind 3000 calorieën van Israël heeft gekregen. Als er al honger is, komt dat doordat Hamas het voedsel steelt. Klapperdeklap! Hij zegt dat de heldhaftige soldaten van het IDF lof toegezwaaid moeten krijgen om hoe ze de strijd voeren. Instemmend geroep door het applaus heen. Hij zegt dat Amerika het echte doelwit van Iran is, en dat Israël Amerika beschermd zoals Amerika Israël dekt. En de stropdasjes maar joepen op de maat van het geklap. Ik houd het niet meer en roep naar het beeldscherm: blijf toch staan jongens, dat zitten en opspringen elke minuut is volstrekt schaamteloos en door en door potsierlijk.

De oorlog kan morgen afgelopen zijn, zegt Bibi. Als Hamas zich overgeeft, zijn wapens inlevert en alle gijzelaars vrijlaat. Zo niet, dan zal Israël Hamas vernietigen. ‘Dat is wat we bedoelen met ‘total victory’.
Hoor ik hier nou een variant op ‘Der totale Krieg’? Het applaus klink zoals toen in het Sportpalast.

Ondanks alle narigheid is Netanyahu hoopvol. Want, zegt hij, het joodse volk is uit de diepe hel van ‘onteigening en genocide gekomen, en tegen alle verwachting in heeft het haar soevereiniteit in haar oude thuisland hersteld, en een levendige en krachtige democratie opgebouwd, een democratie die vernieuwing nastreeft ter verbetering van de hele mensheid.’ Opnieuw uiteraard donderend geklap; de Amerikanen hebben immers ook de mythe dat ze ‘een leeg land’ met blote handen hebben opgebouwd tot een baken van vrijheid in een woelige wereld. En ervaring als genocideplegers hebben ze tenslotte ook.
Bibi sluit zijn speech af met de verzekering dat hij niet zal rusten tot zijn nobele missie is volbracht en de hele achtergebleven regio vol onderdrukking, armoe en oorlog met hulp van Arabische bondgenoten tot een ‘bloeiende oase’ van waardigheid, voorspoed en vrede is omgevormd.
En daarbij heeft hij de niet aflatende steun van zijn grote vriend Amerika nodig. ‘Geef me sneller de wapens, zodat ik de klus sneller kan klaren’.
O, en ‘may God bless America and Israel’ en de innige vriendschap die de twee landen bindt.
Het applaus en de jubel doen de ramen in hun sponningen trillen.

Tijdens deze schandelijke vertoning is er een klein lichtpuntje. Rashida Tlaib, afgevaardigde uit Michigan, houdt in stil protest een bordje omhoog met: ‘oorlogsmisdadiger’, en: ‘schuldig aan genocide’. Als er een God is die zegeningen uitdeelt: dan graag aan Rashida Tlaib. Het is haar standvastig protest dat een staande ovatie verdient.

(Illustratie: Maya -2024)

Geplaatst op

Rectori salutem

Het is mooi weer. Het terras in het park is zonovergoten. De oppashond ligt tevreden aan mijn voeten en op tafel staat een romige cappuccino. Even lijkt het leven mooi.
Naast mij strijken twee jongemannen neer: nonchalant gekleed in merkkleding, keurige koppies waarop elk haartje zit zoals bedoeld. Voor hun neuzen een exclusief biertje.
‘Hee, gast’, zegt de een, ‘ga jij nou nog wat studeren?’
‘Ja, man, zegt de ander, ik ga over naar politicologie. Lachen!’
‘Gast, politicologie, echt? Maak beter je rechten af.’
‘Maakt niet uit, man, ik ga alleen voor het diploma, en politicologie lijkt me echt lachen.’
‘Gast, wat heeft Thierry eigenlijk gestudeerd?’
‘Thierry? Weet ik niet.’
De ene grabbelt naar zijn Iphone en begint te zoeken.
‘Gast’, zegt hij, opkijkend van zijn schermpje, ‘Thierry studeerde geschiedenis en rechten. Rechten dus, hè gast.’
Ik denk nog even dat het om een vriend gaat, maar nee, ze hebben het over die Thierry van de Eerlijk-Eten maaltijdboxen gevuld met vlees van de groothandel.
Ik kijk tegen het zonlicht in naar de twee knapen en zie een mirage van blond haar, blauwe ogen en afgetrainde lijven als van de Thierry-brigade, ergens in een voormalig Oostblokland op zomerkamp onder de bezielende leiding van de kampakela van dienst. In het trainingskamp ontdekken ze hun mannelijkheid volgens de normen en waarden uitgedragen door goeroe Andrew Tate, leren ze dat vrouwen graag een beetje overmand willen worden; dat IQ best wel cultureel bepaald is en het bleke ras uit de Westerse wereld superieur is.
Van die studenten die als het erop aankomt hun plicht doen; in dienst van de nieuwe orde zonder zeuren bevelen opvolgen ten bate van een wereldvisie gestoeld op uitsluiting en onderdrukking. Niet gehinderd door academische nieuwsgierigheid of interesse die verder gaat dan hun eigen verdienvermogen en sociale status. Als het moet de leider volgend tot in de dood.
Maar in het huidige tijdsgewricht staan dat soort types er altijd nog beter op dan studenten die tegen de orde ingaan en zich verzetten, die protesteren tegen onrecht op basis van de overtuiging dat ‘nooit meer, nooit meer voor iedereen is’, en dat er geen nuancering mogelijk is voor genocide.
Studenten die zich niet door de besturen van ‘hun’ universiteiten per brief laten beleren. En die niet onder de indruk zijn als de rectoren het hebben over hoe ‘diep ze geraakt zijn door de situatie in Gaza en Israël’. Die het larie vinden dat de weledelgeleerde heren en dames bestuurders vinden dat er ‘talloze manieren zijn waarop het vreselijke conflict dat zich nu in Gaza afspeelt wordt bekeken, gewogen en geïnterpreteerd door wetenschappers, politici, burgers en betrokkenen.’ Die verontwaardigd zijn als er badinerend wordt gemeld dat ‘de leden van onze academische gemeenschap die zich nu door middel van demonstraties laten horen één van de gezichtspunten op het conflict vertegenwoordigen.’ Alsof er meerdere gezichtspunten zijn op een genocide.
Het open en academisch debat moet gevoerd blijven worden, volgens de bestuurders, ook als het pijnlijk is, ook als het schuurt. Het past bij de ‘in het academische ethos verankerde waarden’ om te blijven samenwerken met Israëlische en Palestijnse universiteiten, vinden ze. Dat universiteiten in Israël de repressie van de Palestijnen legitimeren, samenwerken met leger en wapenindustie en daarmee bijdragen aan de onderdrukking van Palestijnen melden de universiteitsbonzen niet. Dat er in Gaza geen universiteit meer overeind staat, ook niet.
De rectoren die de brief ondertekenden staan er klaarblijkelijk niet bij stil dat het een gotspe is om over een ‘conflict’ te blijven spreken als zelfs het ICC het heeft over een genocide. Dat al die academische neutraliteit leuk en aardig is, maar dat je, in de woorden van Desmond Tutu: ‘de kant van de onderdrukker hebt gekozen, als je neutraal bent in situaties van onrecht.’
De protesterende studenten begrijpen dat beter dan de universitaire bobos.

Geplaatst op

Leed als attractie

In Herinneringscentrum Kamp Westerbork staan drie meisjes bij een reconstructie van een driehoog stapelbed. Het ene meisje lijkt iets ouder dan de andere twee. Ik schat zo in dat het brugklassers zijn. Het oudere meisje geeft blijk van een groot voorstellingsvermogen. Ze zegt: ‘En als je dan ziek was, in dat bovenste bed, en je liet alles lopen, je weet wel, dan kwam dat dus op de anderen in de bedden daaronder. Een van de twee andere meisjes wendt haar blik af, kijkt naar het trapje, naar de potkachel met erop een emaillen theepot. Het andere meisje kijkt even omhoog, naar het bovenste bed, en dan weer, als gebiologeerd, naar het sprekende meisje, dat haar verhaal met plastische handbewegingen illustreert.
Even later staan twee jochies, kleiner nog, basisschool, over hun blaadje met vragen gebogen. Ze snappen het niet: welk symbool voor een gedeporteerde Roma of Sinti staat op de stenen van het monument voor de weggevoerden? Ze kijken verbaasd rond. Welk monument, zie je ze denken. ‘Een vlam’, zeg ik. ‘Wel even checken hoor, of het klopt, straks buiten. Midden in het stenenmonument kom ik ze weer tegen. ‘Dank u wel, mevrouw, we hebben het gevonden hoor.’ 
Deze herinnering komt in me op vanwege de discussie over de noodzaak van  Holocaustonderwijs, en maakt de weg vrij voor andere herinneringen: 
Vlak voor het uitbreken van de eerste Intifada sta ik voor de ingang van Yad Vashem in Jerusalem. Ik ben aan het overwegen of ik naar binnen zal gaan. Er dromt een groep mensen samen bij de ingang. Een vrouw maakt een handgebaar in de richting van het museum. Ze zegt, in schel Amerikaans: ‘I’m hungry. I sure hope they do a decent sandwich in there.’ Ik ga toch maar niet naar binnen.
In Cambodja, een land met een eigen geschiedenis van gruwelijkheden, bezoek ik Tuol Sleng, het genocidemuseum in een voormalige school in Phnom Penh die tijdens het regime van de Rode Khmer onder de naam S21 in gebruik was als gevangenis en martelcentrum. In elke reisgids wordt het museum aangeprezen als een must see. Net als de killing fields in Choeung Ek, op ongeveer tien kilometer van de stad, waar gevangenen naar toegebracht werden om te worden vermoord. Op het terrein staat een grote, dikke boom. Tegen die boom werden baby’s en kleine kinderen doodgeslagen. Als ik het terrein bezoek zie ik westerse jongeren selfies maken voor die boom. Sommigen wijzen naar de boom terwijl hun reisgenoot een foto maakt. Anderen nemen een zodanige pose aan, zodat zowel zij zelf als de boom goed op de foto komen.

In Cambodja zijn de plekken waar onuitsprekelijke gruweldaden plaatsvonden onderdeel geworden van een toeristische agenda. Het zijn attracties geworden, die je gezien moet hebben, en waar je je laat fotograferen om te kunnen laten zien dat je er was.
Een echo hiervan hoor ik bij de Amerikaanse die bij Yad Vashem vooral denkt aan een decent sandwich. En, veel zachter, ook bij het verhaal van het meisje in Westerbork, die haar klasgenoten iets gruwelijks verteld alsof het om een griezelverhaal gaat.
Wat je moet zien te voorkomen is dat herinneringsplekken uit de Tweede Wereldoorlog langzaam een soort ‘Amsterdam Dungeon’ worden. Waar je ‘de duistere kant van de geschiedenis’ kunt ontdekken door ‘te duiken in de wereld van heksenvervolgingen, martelingen en executies’.
Dat kan door onderwijs over de Jodenvervolging. En door die geschiedenis te duiden met voorbeelden waartoe de kinderen of jongvolwassenen die je onderwijst zich kunnen verhouden, zodat ze zich een betere voorstelling kunnen maken van wat uitsluiting en vervolging betekent. Door er bijvoorbeeld bij te betrekken wat vrouwen en meisjes meemaken onder de Taliban, wat er gebeurde in Cambodja, in Srebrenica, in Zuid-Afrika, Rwanda, en wat er nu gebeurt in Gaza. Ook dan kan je duidelijk maken dat het systematisch vermoorden van miljoenen mensen een historisch unicum is, dat antisemitisme een gif is dat moet worden uitgebannen, en dat joden geen homogene groep zijn die je niet collectief verantwoordelijk mag stellen voor de gedragingen van de staat Israël. Moslimjongeren zullen dat vast begrijpen, gezien de ervaringen van hun eigen groep die collectief afstand moet nemen van ‘islamitische terreur’, ook al hebben ze er niets mee te maken.